De bouwplaats wordt steeds groener

Duurzaamheid op de bouwplaats is een breed begrip, blijkt al snel tijdens het verhaal van Pieter en Marjoleine. Het gaat bijvoorbeeld over afval (liefst zo min mogelijk), energie (groen versus grijs) en flora en fauna (lees: rijplaten). Schaken op veel borden dus, en dat is precies wat Marjoleine en Pieter doen. Marjoleine werkt bij Supply Chain van Strukton Rail Nederland en heeft onder andere duurzaamheid in haar portefeuille. Zij en haar collega’s hebben veel contact met leveranciers over het voorkomen van afvalstromen en het verzamelen van reststromen. Pieter is MVO-coördinator bij Strukton Rail Nederland en heeft op groepsniveau contact met collega’s over duurzaamheid en hij brengt mensen bij elkaar, op weg naar duurzame initiatieven. 

Toepasbaar en praktisch

Het ligt voor de hand dat de bouwplaats op de radar staat als het gaat over duurzaamheid. “Het is belangrijk om een leefbare wereld achter te laten voor de generaties na ons”, zegt Pieter. “Als ik dan kijk naar onze organisatie, is de bouwplaats daar een belangrijk onderwerp in.”
Belangrijk, maar niet eenvoudig. Er zijn steeds meer duurzame oplossingen, maar niet alles is toepasbaar en praktisch. “We hebben bijvoorbeeld een modulaire milieustraat: aparte afvalcontainers voor verschillende soorten afval”, vertelt Marjoleine. “Maar veel van onze bouwplaatsen zijn klein: er is niet altijd ruimte voor zo’n milieustraat. Dat bespreken we met de leverancier: zijn er kleinere afvalcontainers, kan de leverancier zijn eigen afvalstroom mee retour nemen?”
Nog een voorbeeld: energie. Pieter: “Op een groot project waar je lang zit, kun je een vaste bouwaansluiting met groene stroom regelen. Voor kortlopende projecten of kortdurend onderhoud is dat vaak niet haalbaar, bijvoorbeeld omdat de vergunningsaanvraag te lang duurt. Dan ben je aangewezen op aggregaten.”

Hand in hand

Het komt Pieter, Marjoleine en hun collega’s weliswaar niet aangewaaid, maar langzamerhand worden bouwplaatsen steeds groener, dankzij allerlei initiatieven. Zo krijgen Strukton Rail-medewerkers die in het spoor werken binnenkort twee Doppers Insulated. Marjoleine: “Zo verminderen we het aantal plastic waterflesjes. Bovendien gaan we cateraars vragen om vaker water aan te bieden op de bouwplaats. Hier zie je dat duurzaamheid en goed zorgen voor medewerkers hand in hand gaan.”
Pieter heeft zich intussen samen met collega’s gestort op het verduurzamen van het wagenpark. Er zijn ontwikkelingen op dat gebied, maar ze gaan langzaam. “Het laad- en trekvermogen van elektrische bedrijfswagens is voor ons werk vaak nog onvoldoende. We merken wel dat tweede generaties al beter zijn dan de eerste. We kunnen ons wagenpark natuurlijk niet ineens vernieuwen, maar we kijken wat er mogelijk is, qua wagenpark en materieel. Zo hebben we in 2019 de eerste elektrische locomotief aangeschaft, en vorig jaar nog drie. De aanvoer van materiaal vergroent daardoor. Het lastige is nog wel dat die locs een bovenleiding nodig hebben en we werken natuurlijk juist vaak op plekken waar die is afgeschakeld. Daarom ontwikkelen we nu samen met Strukton Rolling Stock een batterij-oplossing, om de stukken zonder bovenleiding te overbruggen.”

Als een puzzel

Nog een voorbeeld is het gebruik van rijplaten. De stalen variant is bepaald niet groen. Hij is zwaar, dus er zijn veel vrachtbewegingen nodig (CO2-uitstoot!) om voldoende platen naar de bouwplaats te vervoeren. Ook het laden en lossen zorgt voor CO2-uitstoot. En dan is er nog de schade aan de ondergrond. Marjoleine: “Die moet worden afgegraven en geëgaliseerd, want stalen platen zijn niet flexibel. De grond moet worden opgeslagen en het duurt lang voordat de flora en fauna hersteld is. Bovendien leggen we vaak bouwfolie onder de platen, tegen lekkage. We hebben nu al afgesproken dat laatste alleen nog te doen als het echt noodzakelijk is en dan ook nog transparante folie. Die is herbruikbaar. Maar kunststof rijplaten zijn nog beter. Daar gaan we nu een pilot mee doen.” Kunststof rijplaten bieden veel voordelen: dankzij hun lichte gewicht kunnen er veel meer mee op een vrachtwagen. Ook zijn ze flexibel, dus de bodem afgraven en egaliseren is niet nodig. En ze passen als een puzzel in elkaar, er hoeft geen bouwfolie onder. Marjoleine: “Als je kijkt naar CO2-uitstoot is de winst enorm: alleen al het vervoer scheelt vijftig procent. En inclusief laden, lossen en verplaatsen kan het zelfs oplopen tot negentig procent. Plus uiteraard de winst voor flora en fauna.”

Beste combinatie

Er kan dus steeds meer, maar het is wel belangrijk om kritisch te blijven op nieuwe ideeën en mogelijkheden, zeggen Marjoleine en Pieter. “Fabrikanten melden soms dat bepaalde materialen herbruikbaar zijn,” zegt Marjoleine, “maar als er in Nederland geen bedrijf is dat dat doet, heb je er nog niets aan. Daarom kijken we telkens: kunnen we afval voorkomen? Zo niet, kunnen we het duurzaam en efficiënt verzamelen en mogelijk inzetten als reststroom? Het is steeds zoeken naar de beste combinatie van milieuwinst en praktische haalbaarheid.”
De ambities zijn best hoog: het streven is om de bouwplaatsen in 2025 verduurzaamd te hebben. Voor de goede orde: dat is niet per se hetzelfde als CO2-neutraal. “Er zitten grenzen aan wat mogelijk is, maar dat hoeft niet erg te zijn”, zegt Pieter. “Er zijn namelijk ook andere mogelijkheden. Je kunt bijvoorbeeld materiaal gebruiken dat CO2 aan zich bindt. Of de uitstoot van de bouwplaats op andere plekken compenseren.”

Elkaar aanspreken

Marjoleine benadrukt dat het belangrijk is om de doelstellingen in stapjes op te knippen. “Dan blijft het behapbaar.” Daarnaast is draagvlak belangrijk: collega’s motiveren om mee te doen. Marjoleine: “Niet iedereen heeft van huis uit meegekregen dat duurzaamheid en afval scheiden belangrijk is. Daar zullen we elkaar dus op moeten aanspreken. Dat moet net zo vanzelfsprekend worden als elkaar aanspreken op veilig werken.” “We hebben iedereen hierbij nodig”, vult Pieter aan. “Binnen en buiten het bedrijf, dus ook in de samenwerking met concullega’s en leveranciers. Het geeft energie als dat dan lukt.”